ΛΕΚΤΙΚΗ ΔΥΣΠΡΑΞΙΑ

Η δυσπραξία είναι μια κινητική διαταραχή ομιλίας, η οποία επηρεάζει όλη τη διαδικασία παραγωγής ήχων, συλλαβών, λέξεων και προτάσεων. Για να παραχθεί ένας ήχος πρέπει πρώτα να υπάρχει στον εγκέφαλό μας η «ιδέα» (η φωνολογική του αναπαράσταση) αυτού του ήχου, να προγραμματιστεί η παραγωγή του (τι πρέπει να κάνω για να παράγω τον ήχο) και στη συνέχεια να εκτελεστεί όλο αυτό από τους μύες. Όταν ένα παιδί έχει λεκτική δυσπραξία, τα βήματα αυτά δεν γίνονται σωστά παρόλο που οι μύες του στόματος δεν είναι αδύναμοι. Τις περισσότερες φορές τα αίτια είναι άγνωστα. Ένα παιδί με λεκτική δυσπραξία ξέρει τι θέλει να πει. Το πρόβλημα δεν είναι το πώς σκέφτεται το παιδί, αλλά πώς ο εγκέφαλος προγραμματίζει και λέει στους μύες του στόματος να κινηθούν. Ακόμα κι αν χρησιμοποιείται η λέξη "αναπτυξιακή", η δυσπραξία δεν αποτελεί ένα πρόβλημα που ξεπερνούν τα παιδιά, καθώς ένα παιδί με δυσπραξία δεν θα μάθει ήχους με την τυπική σειρά και δεν θα βελτιωθεί χωρίς θεραπεία. Η ομιλία του όμως μπορεί να γίνει καταληπτή μόνο μέσα από συστηματική και ειδικά σχεδιασμένη λογοθεραπευτική παρέμβαση.
 

Ποια είναι τα σημάδια και συμπτώματα;
Εάν το παιδί σας είναι άνω των 3 ετών και:
 

• δεν λέει πάντοτε λέξεις με τον ίδιο τρόπο κάθε φορά

• τείνει να τονίζει σε λάθος συλλαβή ή λέξη

• αλλοιώνει ή αλλάζει τους ήχους τόσο που η ομιλία του δεν είναι καταληπτή

• «ψάχνει» με το στόμα την σωστή κίνηση όταν πρέπει να επαναλάβει μία λέξη ή μια στοματική εντολή (π.χ. «βγάλε έξω τη γλώσσα σου»).

• μπορεί να πει πιο σύντομες λέξεις με μεγαλύτερη σαφήνεια από ότι λέξεις με πιο πολλές συλλαβές
   

Τα παιδιά με δυσπραξία ενδέχεται να έχουν και άλλες δυσκολίες με:
 

• δεξιότητες λεπτής κινητικότητας και κινητικού προγραμματισμού

• αισθητηριακή επεξεργασία

• γλωσσική καθυστέρηση

• ανάγνωση, ορθογραφία και γραφή
   

Διάγνωση και θεραπεία

Ένας λογοθεραπευτής μπορεί να αξιολογήσει την ομιλία και τις γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού σας. Επίσης, θα εξετάσει τις στοματοπροσωπικές δεξιότητες του παιδιού, τον επιτονισμό του και θα καταγράψει το φωνημικό ρεπερτόριο του παιδιού.  Στην αξιολόγηση ο λογοθεραπευτής θα:
 

• Ελέγξει πόσο καλά το παιδί σας παράγει ήχους σε απομόνωση και πώς τους παράγει σε συλλαβές ή λέξεις 

• Ελέγξει πόσο καλά μπορούν να καταλάβουν οι άλλοι τι λέει το παιδί σας
   

Το παιδί σας μπορεί να ξεκινήσει με λογοθεραπεία 3-4 φορές την εβδομάδα. Καθώς η ομιλία του θα βελτιώνεται, η θεραπεία μπορεί να είναι λιγότερο συχνή.
 

Ο στόχος της θεραπείας είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να λέει πιο καθαρά τους ήχους, τις λέξεις και τις προτάσεις. Το παιδί σας θα μάθει πώς να:
 

• προγραμματίσει τις κινήσεις που απαιτούνται για να παράγει τους ήχους

• να εκτελεί αυτές τις κινήσεις άμεσα και αυτόματα την κατάλληλη στιγμή
   

Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του στόματος δεν θα βοηθήσουν. Ασκήσεις που μαθαίνουν στο παιδί να εκτελεί κινήσεις για την παραγωγή και τη μετάβαση μεταξύ ήχων είναι αυτό που βοηθάει. Τα παιδιά με δυσπραξία θέλουν πολλή εξάσκηση και επανάληψη για να αυτοματοποιήσουν ήχους. Βοηθάει πολύ επίσης να χρησιμοποιήσετε όλες τις αισθήσεις όταν μαθαίνετε στο παιδί πώς να παράγει τους ήχους:
 

• απτικά βοηθήματα στα σημεία παραγωγής του κάθε ήχου, π.χ. το δάχτυλο στα χείλη για το «π»

• οπτικά βοηθήματα, π.χ. χρήση καθρέπτη για να δει πώς φαίνεται ο ήχος όταν τον παράγει

• ακουστικά βοηθήματα, π.χ. ηχογράφηση της εξάσκησης ενός ήχου για να ακούσει αν παρήγαγε τον ήχο σωστά
   

Τέλος, αν ο λογοθεραπευτής το κρίνει απαραίτητο μπορεί να συστήσει σήματα, νοηματική ή εναλλακτικά συστήματα επικοινωνίας μέχρι το παιδί να βελτιώσει την λεκτική του παραγωγή. Είναι σημαντικό να δίνετε στο παιδί διαλείμματα όταν κουράζεται και κάνετε την εξάσκηση όσο το δυνατό πιο διασκεδαστική.