Τι είναι οι αισθητηριακές δίαιτες; Για ποιον είναι και ποιος πρέπει να φτιάξει μια; Σήμερα θα απαντήσουμε στην ερώτηση "τι είναι μια αισθητηριακή δίαιτα" καθώς και ποιος μπορεί να την αναπτύξει, να τη χρησιμοποιήσει και να ωφεληθεί από αυτή.
Τι είναι η αισθητηριακή δίαιτα;
Η βασική απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι:
"Η βέλτιστη εισροή ερεθισμάτων που χρειάζεται ένα άτομο για να αισθάνεται σε εγρήγορση, να ασκεί αβίαστο έλεγχο και να εκτελεί δραστηριότητες στο μέγιστο του δυναμικού του." - Biel & Peske
Με απλά λόγια αυτό σημαίνει οποιαδήποτε αισθητηριακή πρόσληψη ή αποφυγή ερεθισμάτων χρειάζεται ένα άτομο (ακουστική, οπτική, γεύσης, απτική, όσφρησης, ιδιοδεκτική ή αιθουσαία) προκειμένου να συνεχίσει την ημέρα του στο υψηλότερο επίπεδο του δυναμικού του ομαλοποιώντας τη διέγερσή του.
Όλοι έχουμε μικρούς τρόπους να πετυχαίνουμε αυτό μόνοι μας χωρίς καν να το γνωρίζουμε. Για παράδειγμα, ενώ κάθομαι σε μια πολύωρη συνάντηση ή μάθημα που κρατάει πολύ ώρα χωρίς διάλειμμα, μπορώ να αλλάξω θέσεις στον τρόπο που κάθομαι αφού περάσει λίγη ώρα, να σηκωθώ για να πάρω ένα ποτήρι νερό, να παίζω με το στυλό ή το μολύβι μου, να αρχίσω να στριφογυρνάω τα μαλλιά μου, να μασάω τσίχλα ή να πιπιλίζω μερικές σκληρές καραμέλες. Όλα αυτά με βοηθούν να είμαι σε εγρήγορση και προσεκτικός κατά τη διάρκεια της διάλεξης ή της συνάντησης.
Για τα παιδιά που δυσκολεύονται να ρυθμίσουν ή να επεξεργαστούν την εισροή αισθητηριακών ερεθισμάτων, μπορεί να χρειαστούν ένα "πρόγραμμα" αισθητηριακών δραστηριοτήτων ή ερεθισμάτων που θα μπουν μέσα στην ημέρα τους για να τα βοηθήσουν να πετύχουν την κατάλληλη ρύθμιση. Αυτό μπορεί να το εξασφαλίσει μια αισθητηριακή δίαιτα ή ένα αισθητηριακό πρόγραμμα για αυτά τα παιδιά.
Το κλειδί για μια αισθητηριακή δίαιτα είναι να βρεθεί η "βέλτιστη εισροή αισθητηριακών ερεθισμάτων" που χρειάζεται ένα παιδί πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά από μια δραστηριότητα για να μπορεί να συνεχίσει. Και για κάθε παιδί, αυτό θα είναι διαφορετικό. Δεν θα βρείτε ένα πρότυπο που ταιριάζει σε όλες τις αισθητηριακές δίαιτες. Κάθε μια θα πρέπει να βασίζεται στο κάθε παιδί ξεχωριστά, στις ανάγκες του και στην καθημερινότητά του.
Ποιος μπορεί να επωφεληθεί από μια αισθητηριακή δίαιτα;
Τα παιδιά που δυσκολεύονται να ενσωματώσουν την εισροή αισθητηριακών ερεθισμάτων (με βάση πάντα τη διάγνωσή τους ή τις συμπεριφορές που επιδεικνύουν) μπορούν να επωφεληθούν από μια αισθητηριακή δίαιτα. Οι τύποι διαγνώσεων που έχουν αυτά τα παιδιά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας, ΔΕΠΥ, κάποιες μαθησιακές δυσκολίες, εύθραυστο X, αναπτυξιακές καθυστερήσεις κ.λπ.
Ποιος μπορεί να σχεδιάσει μια αισθητηριακή δίαιτα;
Στην ιδανική περίπτωση, ένας Εργοθεραπευτής εκπαιδευμένος στην Αισθητηριακή Ολοκλήρωση (S.I.T.) που έχει εμπειρία στην αισθητηριακή επεξεργασία θα πρέπει να είναι αυτός που θα αξιολογήσει και θα καθορίσει τη διαμόρφωση της αισθητηριακής δίαιτας του παιδιού σας. Ωστόσο, για να λειτουργήσει μια αισθητηριακή δίαιτα, ολόκληρη η ομάδα (δάσκαλοι, οικογένεια, θεραπευτές κ.λπ.) πρέπει να συνεργάζονται και να παρακολουθούν τις δραστηριότητες, διαφορετικά τα οφέλη θα μειωθούν σημαντικά.
Πώς είναι μια αισθητηριακή δίαιτα;
Όπως ήδη αναφέραμε, δεν θα βρείτε ένα πρότυπο που να ταιριάζει σε όλες την αισθητηριακές δίαιτες. Ωστόσο, υπάρχουν μερικές βασικές ιδέες για το πώς να χρησιμοποιήσετε και να σχεδιάσετε μια αισθητηριακή δίαιτα.
Στην ιδανική περίπτωση, μια αισθητηριακή δίαιτα θα περιλαμβάνει ένα οπτικό πρόγραμμα με διαλείμματα μεταξύ των δραστηριοτήτων στη μέρα του παιδιού. Η συχνότητα των διαλειμμάτων ορίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού με στόχο την αύξηση του χρόνου που το παιδί θα μένει ρυθμισμένο για την εκτέλεση δραστηριοτήτων, π.χ. κάθε 45 λεπτά έως 2 ώρες. Συνήθως ένας θεραπευτής θα ξεκινήσει από τον μικρότερο χρόνο και θα προχωρήσει μέχρι τις 2 ώρες, πάντα ανάλογα με το παιδί. Μερικά παιδιά μπορεί να τη χρειάζονται συχνότερα διαλείμματα, όπως π.χ. κάθε 15 λεπτά.
Το διάλειμμα μπορεί συνήθως να διαρκέσει από 10-20 λεπτά, και πάλι ανάλογα με το παιδί και την κατάσταση.
Όταν το παιδί φτάνει στο χρόνο διαλείμματος, συνήθως του δίνονται επιλογές οπτικής εικόνας αισθητηριακών δραστηριοτήτων για να διαλέξει. Αυτές οι δραστηριότητες ξεκινούν πάντα με κάποιο είδος αιθουσαίας ή ιδιοδεκτικής εισροής (σκεφτείτε γύρω-γύρω-όλοι, παιχνίδια αναπήδησης, αργό λίκνισμα μέσα σε μία αιώρα καθώς και να σπρώχνει ή τραβά αντικείμενα στο χώρο, να σηκώνει και μεταφέρει αντικείμενα με βάρος, να κρέμεται από τα χέρια, πχ σε μονόζυγο). Οι απτικές δραστηριότητες είναι συνήθως οι επόμενες. Αυτά τα τρία αισθητήρια συστήματα είναι συνήθως τα τρία μεγάλα που επηρεάζουν πολλά παιδιά με δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας, γι’ αυτό και ένας θεραπευτής θα ξεκινήσει από εκεί.
Και πάλι, ανάλογα με το παιδί, θα μπορούσαν να προσφερθούν ερεθίσματα ακουστικά, οπτικά, γευστικά και άλλοι τύποι αισθητηριακών ερεθισμάτων.
Μόλις το παιδί ολοκληρώσει το διάλειμμά του, επιστρέφει στην δραστηριότητα ή την εργασία στην οποία εργάζονταν - ελπίζουμε με καλύτερη εστίαση και προσοχή στην δραστηριότητα!
Τέλος, η αισθητηριακή δίαιτα εκτός από συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να περιλαμβάνει και ιδέες για προσαρμογές στην καθημερινότητα του παιδιού τις οποίες μπορούν οι γονείς να εντάξουν στην ημέρα του παιδιού τους σταθερά. Μερικές ιδέες αποτελούν:
· το κουβάλημα της σχολικής τσάντας από το παιδί το ίδιο και όχι από τον γονιό
· το κουβάλημα της τσάντας με τα ψώνια από το σούπερ μάρκετ από το παιδί ζητώντας του να σας βοηθήσει
· η ύπαρξη επιλογών σνακ με τραγανές ή ελαστικές τροφές, π.χ. κριτσίνια, ζελεδάκια με χυμό φρούτων
· η βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού, π.χ. άπλωμα των ρούχων, στρώσιμο του τραπεζιού
· το μάσημα της τσίχλας την ώρα του μαθήματος
· η επιλογή διαφορετικών θέσεων εργασίας, π.χ. πρηνής θέση στο πάτωμα
Comments