ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
ΕΙΔΙΚΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ

Τι είναι οι ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;
 

Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μία ανομοιογενής ομάδα διαταραχών επεξεργασίας και χρήσης της προφορικής και γραπτής γλώσσας  με νευρολογική βάση. Με απλά λόγια, μια μαθησιακή δυσκολία προκύπτει από μια διαφορά στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ενός ατόμου είναι "καλωδιωμένος". Αυτά τα προβλήματα επεξεργασίας μπορούν να επηρεάσουν την κατάκτηση βασικών δεξιοτήτων όπως η ανάγνωση, η γραφή και τα μαθηματικά, καθώς και την προφορική έκφραση και την ακρόαση. Μπορούν επίσης να παρεμβαίνουν σε δεξιότητες υψηλότερου επιπέδου, όπως  η οργάνωση, ο προγραμματισμός χρόνου, η αφηρημένη συλλογιστική, η μακροχρόνια ή βραχυπρόθεσμη μνήμη και η προσοχή. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι οι μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή ενός ατόμου πέρα ​​από τους ακαδημαϊκούς τομείς, όπως τις σχέσεις του με την οικογένεια, τους φίλους και την εργασία του.

Παρόλο που μπορεί να υπάρχουν σημάδια στα προσχολικά χρόνια συχνά περνάνε απαρατήρητα και τα προβλήματα με την ανάγνωση, τη γραφή και τα μαθηματικά γίνονται εμφανή κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών. Έτσι, η διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών γίνεται συνήθως εκείνη την περίοδο. Ωστόσο,  για ορισμένα άτομα η διάγνωση γίνεται ακόμη αργότερα, π.χ. στο υμνάσιο, στο λύκειο ή ακόμη και όταν είναι ενήλικες. Κάποια άτομα με μαθησιακές δυσκολίες δεν λαμβάνουν ποτέ διάγνωση και περνούν τη ζωή τους χωρίς να ξέρουν γιατί δυσκολεύονταν στο σχολείο ή γιατί μπορεί να έχουν προβλήματα στη δουλειά τους ή στις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους.

Σε γενικές γραμμές, τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες έχουν μέση ή ανώτερη του μέσου νοημοσύνη. Αυτό που φαίνεται είναι ένα χάσμα μεταξύ του δυναμικού του ατόμου και όσων πραγματικά πετυχαίνει. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι εξίσου έξυπνα ή πιο έξυπνα από τους συνομηλίκους τους. Μπορεί όμως να έχουν δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, την ορθογραφία, τη συλλογιστική, την ανάκληση και / ή την οργάνωση πληροφοριών. Αν αφήσουμε αυτά τα παιδιά να μάθουν μόνα τους ή αν διδαχθούν με συμβατικούς τρόπους θα αντιμετωπίσουν σημαντικές δυσκολίες και θα αποτύχουν. Αυτό λοιπόν δεν σημαίνει ότι ένα άτομο με μαθησιακή δυσκολία δεν μπορεί να μάθει. Απλά, για να μάθει χρειάζεται ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας.

 

Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν εμφανίζονται με τα ίδια συμπτώματα ούτε με την ίδια σοβαρότητα σε κάθε άτομο.  Όταν δεν γίνεται έγκαιρη διάγνωση ή σωστή παρέμβαση μια μαθησιακή δυσκολία μπορεί να γίνει μια δια βίου πρόκληση. Ωστόσο, με την κατάλληλη υποστήριξη και παρέμβαση, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να πετύχουν στο σχολείο και να προχωρήσουν με επιτυχία και ισορροπία στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία, στον ενεργό τους ρόλο στην κοινωνία και στις σχέσεις τους.  

 

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες να επιτύχουν, ενθαρρύνοντας τα δυνατά τους σημεία, αναγνωρίζοντας τις αδυναμίες τους, κατανοώντας το εκπαιδευτικό σύστημα, συνεργαζόμενοι με τους επαγγελματίες και μαθαίνοντας στρατηγικές αντιμετώπισης των συγκεκριμένων δυσκολιών.

 

Τι πρέπει να έχουμε υπ' όψιν μας όταν μιλάμε για μαθησιακές δυσκολίες:

​

• Το 80% των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες έχουν προβλήματα ανάγνωσης.

• Οι μαθησιακές δυσκολίες συναντώνται συχνά στα μέλη της ίδιας  οικογένειας (κληρονομικότητα).

• Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν πρέπει να συγχέονται με μαθησιακά προβλήματα τα οποία είναι κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα οπτικών, ακουστικών ή κινητικών δυσκολιών, πνευματικής υστέρησης, συναισθηματικής διαταραχής, ή περιβαλλοντικών, πολιτιστικών ή οικονομικών ελλειμμάτων.

• Δεν πρέπει να συγχέονται με την έλλειψη εκπαιδευτικών ευκαιριών, όπως οι συχνές αλλαγές στα σχολεία ή τα προβλήματα συνεπούς παρουσίας, καθώς και με δυσκολίες που οφείλονται στην εκμάθηση της γλώσσας της εκπαίδευσης ως δεύτερη γλώσσα.

• Οι διαταραχές προσοχής, όπως η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητας (ADHD) και οι μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζονται συχνά την ίδια στιγμή, αλλά οι δύο διαταραχές δεν είναι οι ίδιες.

• Κανένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες δεν έχει όλα τα συμπτώματα που μπορεί να χαρακτηρίζουν κάθε μια από αυτές.

• Μερικά συμπτώματα παρουσιάζονται πιο συχνά από άλλα.

• Όλοι οι άνθρωποι έχουν 2 ή 3 από αυτά τα συμπτώματα σε κάποιο βαθμό χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν μαθησιακή δυσκολία.

 
Ποια είναι τα σημάδια των μαθησιακών δυσκολιών - ανά ηλικιακή ομάδα:

​

Οι γονείς είναι συχνά οι πρώτοι που παρατηρούν ότι "κάτι δεν πάει καλά". Όταν γνωρίζουμε τα πιο συνηθισμένα σημάδια των μαθησιακών δυσκολιών, είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τα πιθανά προβλήματα έγκαιρα.

Τα ακόλουθα είναι μια λίστα χαρακτηριστικών που μπορεί να περιγράφουν κάποια μαθησιακή δυσκολία. Οι περισσότεροι γονείς μπορεί να δουν κατά καιρούς ένα ή περισσότερα από αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια στα παιδιά τους. Αυτό είναι φυσιολογικό. Εάν, ωστόσο, βλέπετε πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα, καλό είναι να αναζητήσετε τη γνώμη ενός ειδικού παιδαγωγού που θα εκτιμήσει αν υπάρχει μαθησιακή δυσκολία στο παιδί.
 

Προσχολική ηλικία

• Καθυστερεί να μιλήσει σε σχέση τα περισσότερα παιδιά

• Παρουσιάζει φωνολογικές – αρθρωτικές δυσκολίες

• Έχει αργή ανάπτυξη λεξιλογίου, συχνά αδυνατεί να βρει τη σωστή λέξη

• Έχει δυσκολία στο να κάνει ομοιοκαταληξία

• Δεν μπορεί να μάθει εύκολα τους αριθμούς και την ποσότητα, την αλφάβητο, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα, τα σχήματα

• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει εντολές  ή καθημερινές ρουτίνες

• Οι δεξιότητες λεπτής κινητικότητας αναπτύσσονται αργά (η ζωγραφική, η χρήση ψαλιδιού, η χρήση μολυβιού και η χρήση κουμπιών, κορδονιών και φερμουάρ)

• Είναι εξαιρετικά ανήσυχο και διασπάται εύκολα

• Εμφανίζει δυσκολίες στην αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους

 

Νηπιαγωγείο – 4η Δημοτικού

• Αργεί να μάθει τη σύνδεση μεταξύ γραμμάτων και ήχων

• Δυσκολεύεται με τη φωνολογική ενημερότητα (ανάλυση και σύνθεση ήχων)

• Μπερδεύει βασικό λεξιλόγιο (τρέχει, τρώει, θέλει)

• Κάνει συστηματικά λάθη στην ανάγνωση και στη γραφή των λέξεων, όπως καθρεπτισμούς (3 αντί ε), αντιστροφές (π / υ), αντιμεταθέσεις (σπίτι / πίστι, δετλίο / δελτίο), αντικαταστάσεις (βάρος / φάρος, ρόδα / λάστιχο) και παραλείψεις (όμορος / όμορφος).

• Μπερδεύει ακολουθίες αριθμών και συγχέει αριθμητικά σύμβολα  (+, -, x, /, =)

• Καθυστερεί στην ανάκληση γεγονότων  

• Αργεί για να κατακτήσει νέες δεξιότητες, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την απομνημόνευση

• Εμφανίζει στοιχεία παρορμητικότητας

• Έχει δυσκολίες στον ιδεασμό και προγραμματισμό πράξεων

• Έχει ασταθή λαβή όταν χρησιμοποιεί το μολύβι

• Δυσκολεύεται να μάθει την ώρα

• Δεν έχει καλό συντονισμό και αίσθηση του περιβάλλοντα χώρου

• Είναι επιρρεπές σε ατυχήματα

 

5η Δημοτικού – 2α Γυμνασίου

• Αντιστρέφει τις ακολουθίες γραμμάτων ( αρκίδα / ακρίδα, σπίτι/ πίστι)

• Αργεί  να μάθει προθέματα, καταλήξεις, ρίζες λέξεων και άλλες στρατηγικές ορθογραφίας

• Αποφεύγει να κάνει ανάγνωση μεγαλόφωνα

• Έχει χαμηλή κατανόηση κειμένων

• Δυσκολεύεται με τα προβλήματα στα μαθηματικά, με τον πολλαπλασιασμό, τη διαίρεση, τα κλάσματα και τους δεκαδικούς

• Δεν του αρέσει να γράφει με το στυλό, μολύβι

• Έχει ιδιόρρυθμη ή σφιχτή λαβή όταν κρατάει το μολύβι

• Αποφεύγει τις γραπτές εργασίες

• Εμφανίζει αργή ή φτωχή ανάκληση γεγονότων

• Δυσκολεύεται να κάνει φίλους

• Δεν μπορεί να καταλάβει τη γλώσσα του σώματος και τις εκφράσεις του προσώπου

 

Ποιες είναι οι πιο κοινές μαθησιακές δυσκολίες (Ειδικές Μαθησιακές δυσκολίες):

 

Οι «μαθησιακές δυσκολίες» ή «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες» είναι ένας όρος ομπρέλα που περιγράφει μια σειρά από άλλες πιο συγκεκριμένες δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν ως ατελής ικανότητα στη σκέψη, στην ακρόαση, στην ανάγνωση, στη γραφή, στην ορθογραφία ή στους μαθηματικούς υπολογισμούς, όπως η δυσλεξία και η δυσγραφία. Στον παρακάτω πίνακα θα βρείτε τα σημάδια και τα συμπτώματα της κάθε μιας. Σε καμία περίπτωση τα παρακάτω δεν αποτελούν διαγνωστικό οδηγό.
 

◎ Δυσλεξία

είναι ένας ειδικός τύπος μαθησιακής δυσκολίας που επηρεάζει την κατάκτηση του γραπτού λόγου, κυρίως την ανάγνωση και τη γλωσσική επεξεργασία (διαταραχή ανάγνωσης ή γλωσσική μαθησιακή δυσκολία).

Τα κύρια συμπτώματα της δυσλεξίας είναι η αργή και με πολλά λάθη ανάγνωση, η δυσκολία να ξεχωρίσουν γράμματα και αριθμούς, η αδυναμία να  κατανοήσουν ότι κάθε λέξη αποτελείται από ξεχωριστά φωνήματα και να αποδώσουν το σωστό φώνημα στο αντίστοιχο γράμμα, η ελλιπής κατανόηση γραπτών κειμένων, η δυσανάγνωστη γραφή, η υπερβολική και ασταθής ανορθογραφία και η δυσκολία γραπτής έκφρασης. Τα άτομα με δυσλεξία έχουν φυσιολογική ή πάνω από το φυσιολογικό νοημοσύνη. Η διάγνωση της δυσλεξίας δεν είναι εύκολη και πρέπει να γίνεται μόνο μετά από σωστή και ολοκληρωμένη αξιολόγηση. Λειτουργικές μαγνητικές απεικονίσεις του εγκεφάλου ατόμων με δυσλεξία έχουν δείξει διαφορετική ενεργοποίηση σημείων του από αυτή ατόμων χωρίς δυσλεξία κατά την ανάγνωση.
 

◎ Δυσαριθμησία

είναι μια ομάδα δυσκολιών που επηρεάζουν τη μαθηματική σκέψη, την κατανόηση μαθηματικών εννοιών (μέγεθος, ποσότητα, σύγκριση, χρόνος) την ανάκληση μαθηματικών όρων και συμβόλων, την εφαρμογή μαθηματικών εννοιών στο χειρισμό αντικειμένων στο χώρο, τη κατανόηση και γραφή μαθηματικών συμβόλων, ισοτήτων και άλλων σχετικών όρων και την εφαρμογή αλγορίθμων στις τέσσερις βασικές μαθηματικές πράξεις. Επίσης, μπορεί να δυσκολεύονται στην απομνημόνευση και στην οργάνωση αριθμών ειδικά όταν κάνουν πράξεις, στο να πουν την ώρα ή στο να υπολογίσουν το κόστος, τα ρέστα ή τις ποσότητες με κλάσματα ή δεκαδικούς. Τα άτομα αυτά έχουν συνήθως και δυσκολίες μνήμης και χωροχρονικής αντίληψης και οργάνωσης.  Έχει υψηλά ποσοστά εμφάνισης σε άτομα με δυσλεξία.
 

◎ Μη λεκτικές μαθησιακές δυσκολίες

είναι μια νευρολογική διαταραχή που προέρχεται από το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, προκαλώντας προβλήματα με οπτικές-χωρικές, διαισθητικές, οργανωτικές, αξιολογικές και ολιστικές λειτουργίες επεξεργασίας. Χαρακτηρίζεται συνήθως από σημαντική διαφορά μεταξύ υψηλότερων προφορικών δεξιοτήτων και χαμηλότερων κινητικών, οπτικο-χωρικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Συνήθως, ένα άτομο με NVLD έχει δυσκολία στην ερμηνεία των μη λεκτικών ερεθισμάτων, όπως εκφράσεις του προσώπου ή της γλώσσας του σώματος και μπορεί να έχει κακό συντονισμό.
 

◎ Δυσγραφία

είναι η δυσκολία που επηρεάζει την ικανότητα γραφής ενός ατόμου και τις λεπτές κινητικές δεξιότητες. Τα κύρια συμπτώματα της δυσγραφίας είναι η  πολύ αργή γραφή, η δυσκολία στο σχηματισμό γραμμάτων, η αδυναμία να γράψει μέσα σε ένα καθορισμένο χώρο, να διατηρήσει τα διαστήματα ανάμεσα στις λέξεις και την ίσια γραμμή (κακό χωροταξικό σχεδιασμό στο χαρτί), η επανάληψη γραμμάτων ή συλλαβών, το δυσανάγνωστο γραπτό, η κακή ορθογραφία και η δυσκολία παραγωγής γραπτού κειμένου, καθώς και ο συνδυασμός σκέψης και γραφής ταυτόχρονα. Συχνά συνδέεται με δυσκολίες οπτικής αντίληψης και οπτικοκινητικά ελλείμματα, που επηρεάζουν την κατανόηση των πληροφοριών που βλέπει ένα άτομο ή την ικανότητα να σχεδιάζει ή να αντιγράφει, να βρίσκει τη θέση του στο χαρτί,  να κόβει, τη δύναμη με την οποία κρατά το μολύβι ή το συντονισμό ματιού / χεριού.
 

◎ Διαταραχή επεξεργασίας της γλώσσας

είναι ένας  ειδικός τύπος της Διαταραχής Ακουστικής Επεξεργασίας (Auditory Processing Disorder), στην οποία υπάρχει δυσκολία να προσδώσουμε νόημα σε ομάδες ήχων που σχηματίζουν λέξεις, προτάσεις και ιστορίες. Ενώ η Διαταραχή Ακουστικής Επεξεργασίας επηρεάζει την ερμηνεία όλων των ήχων που εισέρχονται στον εγκέφαλο, η διαταραχή επεξεργασίας της γλώσσας (Language Processing Disorder) αφορά μόνο την επεξεργασία του λόγου. Μπορεί να επηρεάσει την έκφραση και / ή την κατανόηση.
 

◎ Διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας

επίσης γνωστή ως Διαταραχή Κεντρικής Ακουστικής Επεξεργασίας (CAPD), είναι μια κατάσταση που επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο με τον οποίο ο ήχος που ταξιδεύει χωρίς εμπόδια μέσα από το αυτί επεξεργάζεται ή ερμηνεύεται από τον εγκέφαλο. Τα άτομα με CAPD, ενώ έχουν φυσιολογική ακοή, δεν αναγνωρίζουν τις λεπτές διαφορές μεταξύ των ήχων μέσα σε λέξεις, ακόμη και όταν οι ήχοι είναι δυνατοί και σαφείς ώστε να ακουστούν. Μπορούν επίσης να δυσκολευτούν να εντοπίσουν από πού προέρχονται οι ήχοι, να κατανοήσουν τη σειρά ήχων ή να αποκλείσουν τους ανταγωνιστικούς θορύβους στο υπόβαθρο.

Πως γίνεται η Διάγνωση;

Η έγκαιρη διάγνωση και η πρόβλεψη εμφάνισης μιας μαθησιακής δυσκολίας είναι πολύ σημαντικές για την πορεία του ατόμου που την εκδηλώνει. Όταν ένα παιδί βρίσκεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου κατά τα προσχολικά χρόνια οι ειδικοί ενημερώνουν τους γονείς για την πιθανότητα εμφάνισης μαθησιακής δυσκολίας όταν θα αρχίσει το σχολείο. Τα παιδιά που έχουν παραπεμφθεί για διάφορες αναπτυξιακές δυσκολίες κατά τα προσχολικά χρόνια είναι σχετικά εύκολο να τα παρακολουθήσουμε από κοντά όταν θα μπουν στο δημοτικό. Τι συμβαίνει όμως με τα παιδιά που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες τα συμπτώματα των οποίων πέρασαν απαρατήρητα ή δεν τους δόθηκε η δέουσα προσοχή; Μια μαθησιακή δυσκολία μπορεί να δώσει σημάδια από πολύ νωρίς και για αυτό πρέπει να ελέγχουμε τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για να περάσει ένα παιδί από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό.

Για παιδιά ηλικίας  6 ετών και άνω υπάρχουν σταθμισμένα εργαλεία που μας δίνουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε βασικούς τομείς που συνδέονται με το μαθησιακό προφίλ και πορεία ενός παιδιού. Λαμβάνοντας πάντα υπόψη τον διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης του κάθε παιδιού είναι πολύ σημαντικό να διακρίνουμε τι είναι δυσκολία και τι είναι απλά αργή κατάκτηση των μαθησιακών δεξιοτήτων. Για να μιλάμε με σιγουριά για μαθησιακή δυσκολία όπως η δυσλεξία πρέπει το παιδί να έχει κλείσει το α’ τρίμηνο της β’ δημοτικού, με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου ένα παιδί δυσκολεύεται εξαιρετικά με την κατάκτηση του μηχανισμού ανάγνωσης, γραφής και τα μαθηματικά.

Για τον εντοπισμό και την εκτίμηση αυτών των δυσκολιών χρειαζόμαστε τη συμβολή ενός Ψυχολόγου ή Ειδικού Παιδαγωγού με ειδίκευση στις Μαθησιακές Δυσκολίες. Η διαδικασία της διάγνωσης περιλαμβάνει τη χρήση άτυπων και σταθμισμένων εργαλείων και ψυχομετρικών τεστ, τη χορήγηση ερωτηματολογίων γονέων και εκπαιδευτικών και την εκτίμηση της ψυχοσυναισθηματικής κατάστασης του παιδιού. Επίσης, χρειάζεται να εκτιμηθούν και να αποκλειστούν άλλα αίτια όπως αναφέραμε παραπάνω με τη συνδρομή και άλλων ειδικοτήτων. 

 

Τι βοηθάει το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες;
Για να μπορέσουμε να αποφύγουμε ή να μειώσουμε τη σχολική αποτυχία, τη σχολική άρνηση, τη χαμηλή αυτοπεποίθηση και τις δυσκολίες στις σχέσεις που μπορεί να εμφανίζει ένα άτομο με μαθησιακές δυσκολίες καλό είναι να:
 

• Υπάρχει επικοινωνία των γονιών με τους εκπαιδευτικούς και ενημέρωση από του ειδικούς που μπορεί να παρακολουθούν το παιδί

• Ζητήσετε έγκαιρα τη βοήθεια επιστημονική βοήθεια

• Γίνει σωστή και έγκαιρη διάγνωση

• Προταθεί και να υλοποιηθεί εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης από κατάλληλα εκπαιδευμένους ειδικούς

• Αναζητηθεί η κατάλληλη στήριξη μέσα στο σχολικό πλαίσιο, π.χ. κάποια σχολεία έχουν τμήμα ένταξης ή ομάδα ειδικών που ενισχύουν το μαθησιακό

• Δοθούν οι κατάλληλες προτάσεις για τροποποιήσεις στην ύλη, στο χώρο μελέτης του παιδιού, στη θέση του στην τάξη κ.α. οι οποίες θα ανανεώνονται ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού

• Χρησιμοποιείται πολυαισθητηριακή και βιωματική προσέγγιση στη μάθηση

• Παρέχεται ψυχολογική στήριξη στο παιδί και συμβουλευτική στους γονείς
   

Η πορεία ενός ατόμου με μαθησιακές δυσκολίες εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα της μαθησιακής δυσκολίας που έχει και σαφέστατα από την έγκαιρη και κατάλληλη παρέμβαση.

 

Αν πιστεύετε ότι το παιδί σας αντιμετωπίζει δυσκολίες τέτοιου τύπου καλέστε μας και η υπεύθυνη του Ειδικού Παιδαγωγικού θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε αυτά που σας απασχολούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.