από την παιδοψυχολόγο του speLL Αγγελική Παπαδάκη
Τις τελευταίες μέρες η καθημερινότητα αλλάζει ραγδαία και η κανονικότητα και η ρουτίνα μας όπως τις ξέραμε παύουν να υφίστανται με την απειλητική εμφάνιση του ιού COVID-19. Καλούμαστε να διαχειριστούμε νέες, άγνωστες μέχρι τώρα συνθήκες και πολλά από τα δεδομένα μας μοιάζουν να ανατρέπονται. Οι ερωτήσεις είναι περισσότερες από τις απαντήσεις, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με το φόβο του αγνώστου, της ασθένειας, της απώλειας. Συναισθήματα άγχους, θλίψης, θυμού, απελπισίας ακόμη και πανικού είναι αναμενόμενα, σε μεγάλο βαθμό φυσιολογικά και σίγουρα κοινά για παιδιά και ενήλικες, σε περιόδους κρίσης σαν αυτήν που διανύουμε.
Η θέση των ενηλίκων
Όσο κοινά είναι τα συναισθήματα ωστόσο, τόσο διαφορετικό είναι το επίπεδο γνωστικής και συναισθηματικής ωριμότητας και οι δεξιότητες διαχείρισης μεταξύ παιδιών και ενηλίκων. Είναι σημαντικό για τους γονείς να είναι συναισθηματικά παρόντες και διαθέσιμοι, προκειμένου να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διαχειριστούν ένα τέτοιο γεγονός.
Σε συνθήκες έντονου φόβου, άγχους, πανικού ο ψυχισμός αποδιοργανώνεται. Προτεραιότητα αυτή τη στιγμή αποτελεί η διατήρηση της ψυχικής μας ισορροπίας. Ελάτε σε επαφή με τα συναισθήματα αυτά μέσα σας, αποδεχτείτε τα, δώστε έμφαση στη διαχείρισή τους και επικοινωνήστε τα με κάποιον ενήλικα, φίλο, σύντροφο, συγγενή, ειδικό, ακόμη και από απόσταση.
Πώς στεκόμαστε απέναντι στα παιδιά
Την ίδια στιγμή, τον ίδιο ακριβώς χώρο και την ίδια δυνατότητα να υπάρχει και να ακούγεται, χρειάζεται να έχει και το συναίσθημα των παιδιών. Φροντίστε συναισθηματικά και σωματικά τον εαυτό σας προκειμένου να είστε ουσιαστικά παρόντες και διαθέσιμοι όταν τα παιδιά θα έρθουν σε εσάς με τα συναισθήματα και τις ερωτήσεις τους. Ακούστε τα προσεκτικά, αναγνωρίστε και αποδεχτείτε το συναίσθημά τους («Καταλαβαίνω ότι φοβάσαι») και απαντήστε με αμεσότητα, ευαισθησία και ειλικρίνεια στις ερωτήσεις τους, βοηθώντας τα να νιώσουν ασφαλή. Δε χρειάζεται να τα πιέσετε να μιλήσουν αν δε θέλουν, ούτε να τους δίνετε υπερβολικές πληροφορίες και λεπτομέρειες που μπορεί να τα τρομάξουν. Αρκεί να είστε ενεργητικοί ακροατές όταν εκείνα θα είναι έτοιμα να μοιραστούν τις σκέψεις τους μαζί σας.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Σε πρακτικό επίπεδο, προσπαθήστε να περιορίσετε την έκθεση των παιδιών σε ειδήσεις από την τηλεόραση ή το διαδίκτυο που μπορεί να μην είναι σε θέση να κατανοήσουν ή να φιλτράρουν. Καθησυχάστε τα λέγοντάς τους ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κινδυνεύουν και ότι αυτή τη στιγμή γίνεται μία συλλογική προσπάθεια ώστε όλοι να είμαστε ασφαλείς και αυτοί που θα το χρειαστούν να έχουν άμεση και αποτελεσματική φροντίδα. Εξηγήστε τους ότι η παραμονή στο σπίτι είναι μία ενεργητική αντιμετώπιση του προβλήματος που δίνει το χρόνο στους γιατρούς να φροντίσουν εκείνους που το χρειάζονται.
Πέρα από κάθε πρακτική συμβουλή, τις ημέρες αυτές της κρίσης και του φόβου, κρατήστε τα κανάλια της επικοινωνίας ανοιχτά. Μιλήστε με τα παιδιά σας όσο και όποτε εκείνα το ζητούν και το χρειάζονται, παίξτε μαζί τους, γελάστε, τολμήστε να γελάσετε και με τους φόβους σας. Ζωγραφίστε τους, δραματοποιήστε τους, μοιραστείτε τους. Μέσα από δημιουργικές διαδικασίες προτείνετε λύσεις. Φτιάξτε παιχνίδια γύρω από τους κανόνες υγιεινής, μαγειρέψτε μαζί τους και μιλήστε τους για τη σημασία της διατροφής. Δείξτε τους ότι μπορούν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Περάστε χρόνο μαζί, ενισχύστε τη σχέση σας, κάντε όλα αυτά που δεν προλαβαίνατε. Δημιουργήστε μαζί νέες ρουτίνες για να στηρίξουν τη νέα σας καθημερινότητα,
Το κλειδί είναι η επικοινωνία
Κρατήστε την επικοινωνία ανοιχτή και για εσάς τους ίδιους. Μιλήστε με το σύντροφό σας, τους συγγενείς, τους φίλους σας, ακόμη και αν βρίσκεστε μακριά. Όταν κανείς κατακλύζεται από το φόβο, έχει την τάση να αποσύρεται, να περιχαρακώνεται, προκειμένου να αισθανθεί ότι ελέγχει και ότι είναι ασφαλής. Σε συνθήκες συναισθηματικής απόσυρσης ωστόσο, ο φόβος γιγαντώνεται και φαντάζει ανυπέρβλητος. Αντίθετα, η αποδοχή του φόβου μας και η συνειδητοποίηση ότι είναι ένα συναίσθημα κοινό και φυσιολογικό στις πρωτόγνωρες συνθήκες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείρισή του.
Μένουμε σπίτι και μετακινούμαστε «εσωτερικά»
Χρειάζεται να γίνει μία εσωτερική μετακίνηση από τη θέση του φόβου σε αυτήν της αγάπης και της συμπόνιας για τον εαυτό και τους άλλους, προκειμένου να δώσει και να πάρει κανείς συναισθηματική στήριξη. Μείνετε σπίτι λοιπόν, αφού αυτό είναι που καλούμαστε να κάνουμε τώρα. Ανοίξτε όμως τα παράθυρα στην επικοινωνία και αφήστε την να κυκλοφορεί ανεμπόδιστη μέσα και έξω από αυτό.